درخت انجیر که نام علمی آن فیکوس (Ficus) می‌باشد از خانواده (Moracee) موراسه‌است و دارای ۶۰۰ گونه می‌باشد که اغلب انواع آن وحشی یا زینتی هستند مانند درخت معروف به درخت کاتوچو (فیکوس الاستیکا) که هم زینتی است و هم صنعتی. فیکوس بنگالنسیس و فیکوس رلیگیوزا انواع زینتی این گیاه می‌باشند که در تزئینات و به عنوان گیاه آپارتمانی مصرف زیاد دارند.

 

 

انواعی که در باغبانی از نظر مصرف میوه آن مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از فیکوس کاریکا، فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا. فیکوس کاریکا همان انجیر معمولی است که به عنوان میوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا بیشتر برای تلقیح انواع انجیر خوراکی کاشته می‌شوند.

 

 

موطن اصلی درخت انجیر در دنیای قدیم یعنی اروپا- آسیا در نواحی مدیترانه می‌باشد و به همین جهت آن را جزء میوه‌های مناطق نیمه گرم طبقه بندی می‌کنند. درخت انجیر بویژه نوع خود رو یا کوهستانی آن که به انجیر کوهی نامور است بسیار قدیمی است. یکی از رویشگاههای انجیر خودرو یا کوهی قهستان و جنوب خراسان و منطقه زیبد است. آثار این درخت در آخر عهد دوم (کرتاسه) دیده شده و در عهد چهارم در اطراف دریای مدیترانه مورد کشت قرار گرفته‌است. در مصر از ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کاشت درخت انجیر مرسوم بوده‌است.در حال حاضر بزرگترین انجیرستان دیم جهان در استان فارس و در شهرستان استهبان قرار دارد.

 

 

یهیودیان قدیم نیز درخت انجیر را می‌شناخته‌اند و از یک نوع انجیر که فیکوس سیکوروس می‌باشد در تورات یاد شده‌است. یونانیان قدیم نوع اصلاح شده این درخت را تحت نام انجیر آتیک (Attic) می‌شناخته‌اند و رومیها این درخت را با معتقدات مذهبی خود مخلوط کرده آن را نشانه سعادت و پیشرفت و ترقی روز افزون می‌دانسته‌اند.در قرآن نیز، به این میوه سوگند یاد شده و سوره ای به نام این میوه نام‌گذاری شده است.

 

 

 

برگ درخت انجیر پنجه‌ای و دارای ۳ تا ۵ لوب می‌باشد. قسمتی که به اسم میوه انجیر معروف است و مورد تغذیه انسان قرار می‌گیرد در حقیقت میوه نیست بلکه زائده مجوفی است که گلهای انجیر به تعدادی زیاد در داخل آن قرار گرفته‌اند و مواد قندی در این زایده یا رسپتاکل جمع می‌شود. گلهای نر و گلهای ماده درخت انجیر از یکدیگر جدا ولی روی یک پایه یعنی در داخل رسپتاکل واقع شده‌اند و به عبارت دیگر درخت انجیر گیاهی است یک پایه.

 

 

 

اگر میوه انجیر را باز کنیم و به شکل یک سطح درآوریم گلهای نر که حامل دانه گرده هستند و در کنار و به طرف خارج صفحه واقع شده و گلهای ماده که حامل تخمدان و در صورت تلقیح شدن حامل بذر خواهند بود در وسط صفحه قرار دارند. تلقیح گلهای ماده انجیر بوسیله حشرات مختلف که مهمترین آنها حشره‌ای بسیار کوچک از خانواده کالسیدیده می‌باشد انجام می‌گیرد.

 

 

باران در موقع تلقیح بسیار مضر است و مقدار محصول را به مقدار قابل توجهی کم می‌کند. در نواحی مرطوب میوه درشت می‌شود و دم آن طویل می‌گردد ولی مقدار شیرینی میوه کم می‌شود در هوای خشک و گرم دم میوه کوتاه شده گاهی به کلی از بین می‌رود اما اندازه میوه کوچک و مقدار شیرینی آن زیاد است.

 

هرس درخت انجیر

 

 

مانند سایر گیاهان هرس این درختان برای سلامتی آن‌ها لازم است. این سبب بزرگ‌تر شدن میوه می‌شود. درخت انجیر را در فصل پاییز بعد از اولین سرمازدگی هرس کنید. گیاهان را به منظور رشد بیش‌تر و کنترل اندازه هرس کنید.

 

 

 

 

 

 

 

خواص دارویی انجیر

بر اساس تحقیقات انجام شده، برگهای درخت انجیر بدلیل داشتن خصوصیات مدر بودن، تسکین دهندگی و دافع کرم رودهمورد استفاده قرار گرفته و دم کرده برگ درخت انجیر مسکن بوده و برای معالجه سرفه تجویز شده‌است. میوه انجیر برای نرم کردن سینه و روده و دارای خاصیت ویژه‌ای می‌باشد. انجیر تازه منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است که در جلوگیری از ابتلا به سرطان کاربرد دارند.جوشانده انجیر در التهاب دستگاه تنفسی و غرغره کردن آن برای گلو درد وسرماخوردگی مفید بوده و عفونت‌های لثه را نیز درمان می‌کند. خوردن انجیر تازه و خشک سبب لینت مزاج و یبوست مزمن را درمان می‌کند و در طب جدید شربتی برای رفع بیماریهای یبوست کودکان تهیه شده‌است.

 

 

 

انجیر کوهی

 

انجیر کوهی یا انجیر طبیعی یکی از گونه های انجیر است که بصورت خودروُ در مناطق کوهستانی حاشیه کویر ایران می روید و در مقابل خشک سالی و سرما بشدت مقاوم است. تنها تفاوت این نوع انجیر با انجیر معمولی در مفاومت زیاد آن در مقابل سرما و کم آبی است درخت این نوع انجیر در روزنه های کوه ها و صخره ها می روید. انجیر رسیده آن شیرین و با طعمی نزدیک به ترش می باشد.این میوه یکی از قدیمی ترین گونه های گیاهی است که برای انسان شناخته شده بوده است. هنوز هم انسان و حیوانات و پرندگان وحتی خزندگان از این انجیر به عنوان خوراکی استفاده می کنند. انجیر کوهی در مناطق پر باران معمولا میوه نمی دهد. انجیر کوهی میوه دار در کوههای قهستان بویژه در مناطق کوهستانی زیبد به وفور وجود دارد. و کشته یا خشک شده آنرا در قدیم به عنوان تنقلات و آجیل استفاده می کرده اند. در اطراف قلعه زیبد و کوههای اطراف و تنگل زیبد و رشته کوه زیبد که بخش غربی کوههای قهستان است درختان بسیار کهن سالی از انجیر کوهی و پسته کوهی تاقوک وجود دارد. تصویر از یک درخت انجیر در داخل ایوان صوفه پیر و قلعه زیبد است. احتمالا این نوع انجیر در کوههای افغانستان نیز وجود داشته باشد. این نوع انجیر دارای خواص بسیار زیاد پزشکی دارد.

 

 

انجیر تازه منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است. این دو آنتی اکسیدان در پیشگیری از ابتلا به سرطان نقش مهمی را ایفا می‌کنند

 

مطالعات نشان می‌دهد که انجیر حاوی مقادیر زیادی آهن و ویتامین C است؛ مخلوطی از این دو ماده مغذی، آن را به یک میوه‌ فوق‌العاده برای کم‌خون‌ها مخصوصا افراد مبتلا به کم‌خونی فقرآهن تبدیل کرده است.

انجیر در درمان و بهبود یبوست، سوءهاضمه، سرفه، برونشیت و آسم کاربرد دارد، مصرف این میوه پس از ابتلا به بیماری، به افزایش وزن نیز کمک می‌کند. 

هر دو حالت انجیر خشک و تازه مفید و مغذی است با وجود این‌ که انجیر خشک در تمام طول سال در دسترس است، اما خیلی‌ها معتقدند جای طعم خوش و منحصر به‌فرد انجیر تازه را نمی‌گیرد.

 

انجیر معابد

 

انجیر معابد (نام علمی: 'Ficus religiosa') انجیر معابد یکی از بلندترین درختان جنگل‌های بارانی است و چرخه زندگی غیر معمولی دارد. دانه‌های آن در درون فضله پرندگان بر روی درختان دیگر سقوط می‌کند. این دانه‌ها جوانه می‌آورند که ریشه‌هایش را به پایین به سمت زمین می‌فرستد. شاخه‌های گیاه تنه درخت میزبان را در برگرفته به تدریج آن را خفه می‌کنند. سپس درخت انجیر معابد بر روی پای خود می‌ایستد. این درخت در مناطق گرمسیری ایران هم رشد می‌کند و هم اکنون جزو پوشش گیاهی جزایر خلیج فارس است.

 

انجیر معابد در هرمزگان

انجیر معابد در هرمزگان لور(LOOr)نامیده می شود.در مناطق مختلفی مانند بندرعباس٬ قشم و کیش و ... این درخت یافت می شود.عمر درختان لور کیش به حدود 500 تا600 سال میرسد.یکی از زیباترین این درختان لور در جزیره قشم در تم سینتی( منطقه توریان) قرار دارد و در نزدیکی آن بقعه ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام زیارت پیر واقع شده است.

 

نامگذاری این درخت بعنوان انجیر معابد به زمان بودا بر می گردد و دلیل آن وجود درخت انجیر مقدسی که بنا به اعتقاد بوداییان، سیذارتا گواتاما (مشهور به بودا) در زیر آن به مراقبه پرداخت و به روشن بینی رسید. در نماد شناسی مذهبی این درختان مقدس از روی برگهای قلبی شکل خود مورد شناسایی قرار می گیرند. مشهورترین این درختان، درخت انجیر مقدسی در معبد ماهابودی است که زمان کاشت آن به ۲۸۸ سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد و مستقیماً از درخت اصلی نشا زده شده است.

 

 

درخت انجیر معابد کیش

 

 

درختان انجیر معابد(لور) جزیره کیش، به‌عنوان گنجینه‌ای طبیعی، جذاب و زیبا می‌باشد که عمر آن بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال برآورد شده‌است. بر تنهٔ آن گره‌هایی از پارچه و نخ زده شده‌است که به نوعی جنبه مقدس به آن می‌دهد و اهالی اعتقاد دارند که این درخت شگون دارد. درخت لور یا انجیر معابد معروفترین درخت جزیره‌است.

 

 

 

انجیر کوهی ایران درختی عجیب و باور نکردنی . درختی که در دل سنگ می روید

 

انجیر کوهی یا انجیر طبیعی یکی از گونه های انجیر است که بصورت خودرو در مناطق کوهستانی حاشیه کویر ایران می روید و در مقابل خشک سالی و سرما بشدت مقاوم است.

این گونه انجیر خوراکی می تواند یکی از مهمترین صادرات خشکبار ایران قرار گیرد اگر وزارت کشاورزی دلسوزی داشته باشیم از نوع پر مقاومت آن می توان نشا گرفت و تکثیر کرد و با توجه به مقاومت آن در مقابل سرما و کم آبی در تمام مناطق کوهستانی کویری  و کوههای غرب و کردستان از آن بهره برداری کرد.

 

تنها تفاوت این نوع انجیر با انجیر معمولی در مفاومت زیاد آن در مقابل سرما و کم آبی است درخت این نوع انجیر در روزنه های کوه ها و صخره ها می روید. انجیر رسیده آن شیرین و با طعمی نزدیک به ترش می باشد.این میوه یکی از قدیمی ترین گونه های گیاهی است که برای انسان شناخته شده بوده است. هنوز هم انسان و حیوانات و پرندگان وحتی خزندگان از این انجیر به عنوان خوراکی استفاده می کنند. انجیر کوهی در مناطق پر باران معمولا میوه نمی دهد. انجیر کوهی میوه دار در کوههای قهستان بویژه در مناطق کوهستانی زیبد به وفور وجود دارد. و کشته یا خشک شده آنرا در قدیم به عنوان تنقلات و آجیل استفاده می کرده اند. در اطراف قلعه زیبد و کوههای اطراف و تنگل زیبد و رشته کوه زیبد که بخش غربی کوههای قهستان است درختان بسیار کهن سالی از انجیر کوهی و پسته کوهی تاقوک وجود دارد. تصویر از یک درخت انجیر در داخل ایوان صوفه پیر و قلعه زیبد است. احتمالا این نوع انجیر در کوههای افغانستان نیز وجود داشته باشد.

درختان و گیاهانی که اگر خوب به آنها رسیدگی کنیم و برای رشد و پرورششان بکوشیم، صادراتشان می‌تواند سود سرشاری را به کشور سرازیر کرده و خانواده‌های زیادی را از فقر و جوانان بی‌شماری را از بیکاری نجات دهد، زیرا ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی بیش از ۴۳ میلیارد دلار تخمین زده شده و آمار‌ها از این حکایت دارد که چین، آلمان و کانادا از کشورهای پیشگام در این زمینه به‌شمار می‌آیند

 

انجیر برگ‌درشت

انجیر برگ‌درشت درخت انجیر همیشه سبزی از خانواده موراسئی هاست که بومی شرق استرالیا از فلات آثرتون(۱۷درجه جنوبی) در شمال تا ایلاوارا ( ۳۴ درجه جنوبی ) در نیوساوت ولز و جزیره لردهاو است . نام شناخته آن ازخلیج موردن در کوئینزلند استرالیا گرفته شده‌است . این درخت به دلیل داشتن ریشه‌های نگهدارنده زیبایش که معمولاً به پیاده‌روهای شهری نیز آسیب می‌رسانند، شناخته شده‌است .

بیشتر زیبایی این به درخت شکل برگ آن است و این درخت مناسب سایبان و کاشت به صورت تک درخت است. درختی چشمگیر، بسیار گسترده، با تنة ضعیف و کوتاه است. برگ‌ها نمای نیمه حاره‌ای دارند و بزرگ و ضخیم و سطح فوقانی سبز و براق و سطح تحتانی قهوه‌ای – سبز است. فیکوس برگ‌درشت سایبان خوبی برای باغ‌های وسیع است و هرگز نباید در باغچه‌های کوچک کاشته شود و فقط در نواحی معتدل و سواحل گرم رشد می‌کند.

ارتفاع آن ۱۶-۱۳ متر و قطر تاج پوششی آن ۳۵-۱۶ متر است و درختی گسترده با شاخه‌های ضخیم که تاجی متراکم و گرد ایجاد می‌کند. بن ساقه بطور محسوسی متورم است و پوست تنه خاکستری روشن و در درختان مسن چین‌خورده‌است. برگ‌ها گوشتی ساده و متناوب و کامل به درازای ۲۵-۱۵ سانتی‌متر و پهنای ۱۰-۷ سانتی‌متر که رنگ آنها سبز پررنگ و براق در سطح فوقانی و قهوه‌ای روشن در سطح تحتانی است. گل‌های این درخت اهمیت زینتی ندارند اما میوة آن خوراکی و تقریباً بنفش با خال‌های سفید و به قطر ۳-۲ سانتی‌متر که از خرداد تا مرداد نمایان می‌شوند.

 

 

 

آشنایی با روش تهیه مربای انجیر:

 

 

 

برای پخت این مربا می‌توان از 2 روش استفاده کرد که در هر 2 روش برای هر یک کیلوگرم انجیر ریز، یک کیلوگرم شکر و در صورت تمایل یک قاشق چای‌خوری آب‌لیمو و مقداری هل یا گلاب (برای طعم دادن بیشتر) نیاز است.

 

 

نکته: در صورتی که انجیر مصرفی خیلی شیرین باشد، از مقدار کمتری شکر استفاده کنید.
روش اول: به علت آنکه برای ترد شدن انجیرها از آب آهک استفاده می‌شود، مقداری آهک نیز لازم است؛ به این ترتیب که روی یک کیلو آهک مقداری آب سرد بریزید و بگذارید تا آهک آن رسوب کند. سپس آب زلال آهک را صاف کنید و انجیرها را 2 تا 3 ساعت در آب آهک زلال قرار دهید. بعد از آن انجیرها را خارج کنید و چند بار زیر شیر آب بشویید.

 

 

برای اطمینان از خروج آب آهک، می‌توانید یک ساعت دیگر انجیرها را در ظرف حاوی آب سرد خیس کنید و بعد آنها را خارج کرده و زیر شیر آب بشویید. حالا آنها را داخل قابلمه‌ای بریزید و شکر رویشان بپاشید و شب تا صبح بگذارید تا انجیرها آب بیندازد.

 

 

نکته: در صورتی که میزان آب خارج شده از انجیرها کافی نبود، کمی آب جوشیده به آنها اضافه کنید. صبح روز بعد، قابلمه حاوی انجیر، شکر و مقداری آب انجیر را روی شعله زیاد اجاق گاز قرار دهید تا همزمان با جوش آمدن آب، شربت نیز قوام آید. در  این فاصله زمانی، مرتب کف روی مربا را بگیرید. سپس آب لیموترش و در صورت دلخواه 3-2 عدد هل  یا 3 قاشق سوپ‌خوری گلاب به مربا اضافه کنید و بگذارید چند دقیقه دیگر بجوشد. بعد آن را از روی شعله اجاق گاز بردارید و اگر در مربا هل ریخته‌اید، آنها را خارج کنید.

 

 

روش دوم: لازم نیست در این روش از آب آهک استفاده کنید؛ فقط کافی است انجیرهای سالم و بدون شکاف را انتخاب کرده و کمی از انتهای آنها را ببرید و پس از شست‌وشو آنها را داخل قابلمه‌ای بریزید و یک لیوان آب به آن اضافه کنید و بگذارید 15 دقیقه بپزد. سپس شکر را روی انجیرهای پخته بریزید و یک ربع دیگر روی حرارت متوسط بگذارید تا با شکر نیز بجوشد.

 

 

 

پس از آن، شعله اجاق گاز را کم کنید و بگذارید تا شکر قوام آمده و رنگ مربا تغییر کند (در این مرحله در صورت دلخواه می‌توانید آب لیموترش را نیز اضافه کنید). حالا مربا آماده است.
نکته: اگر می‌خواهید مربای شما با همین روش پخت، طعم هل یا گلاب هم داشته باشد، طعم‌دهنده مورد نظرتان را هنگام قوام آمدن شربت اضافه کنید.

 

 

 

 

:

 

 

 

 

 

 

 

ادامه مطلب

یکشنبه هفتم مهر 1392  توسط احمد نصرالهی  | 1 نظر